Verslag
De kans dat een patiënt een door onderzoek bewezen doeltreffende medische behandeling krijgt voorgeschreven in de reguliere geneeskunde, is minder dan een procent. Dat is de stelling van hoogleraar interne geneeskunde Yvo Smulders. Hij onderbouwde zijn stelling voor een zaal van tweehonderd bezoekers van het Kenniscafé in Emmen.
,,Het heeft dus allemaal geen zin”, is de wat deprimerende conclusie die sommige bezoekers halverwege de avond trekken. Maar de lezing zelf valt wel in goede aarde. Smulders is een wetenschapper en arts met humor. Hij ageert tegen het epidemiologisch bewijs in de geneeskunde. Dat zijn de resultaten die voortkomen uit onderzoeken onder grote groepen mensen en die door wetenschappers over het algemeen voor ‘waar’ worden aangenomen.
Smulders, wetenschapper aan de VU in Amsterdam, vergelijkt epidemiologisch bewijs met een mooie vrouw. ,,Ze is er nooit of ze is er wel, maar niet voor jou of ze is onbetrouwbaar.” Hij toont aan dat het maar net is wie het onderzoek uitvoert, op welke manier en dat de uitkomsten vaak afhankelijk zijn van het belang van de onderzoeker.
Als voorbeeld laat hij de onderzoeksresultaten zien naar het gebruik van een nieuw bloeddrukverlagend medicijn. Het onderzoek is uitgevoerd door de fabrikant van dat middel. En wat blijkt? Patiënten die het slikken, overlijden minder snel dan patiënten die een oudere varianten gebruiken.
Vervolgens toont Smulders de uitkomsten van een Duits onderzoek naar het aantal patiënten dat na een hartinfarct stopt met het gebruiken van de voorgeschreven medicatie. ,,Conclusie: na een jaar is veertig procent gestopt en na vijf jaar gebruikt nog maar een tiende deel van de patiënten het medicijn. Maar wat is er nu belangrijker om de kans op een langer leven te vergroten? Het slikken van je pillen dus!”
Veel artsen in de Verenigde Staten worden volgens de wetenschapper betaald door de farmaceutische industrie en ook de druk om te publiceren gaat soms ten koste van de betrouwbaarheid van de cijfers. Ook blijkt dat onderzoek naar een nieuw medicijn dat negatief uitpakt heel vaak het daglicht niet ziet en dat er – à la Diederik Stapel – steeds vaker fraude wordt gepleegd.
Toch blijft Smulders positief. Het feit dat volgens hem de resultaten van de meeste onderzoeken gekleurd zijn, geeft onzekerheid. ,,Alles wat eerder vaststond op basis van onderzoek wordt weer onzeker. Dat is heel relativerend en het dwingt artsen hun creativiteit en gezond verstand te gebruiken. Onzekerheid maakt geneeskunde weer leuk.”
(Bron: Dagblad van het Noorden, foto's bijeenkomst van Henk Benting)